Podczas swojego rozwoju, maluch musi doświadczyć różnych etapów – zarówno tych spokojnych, związanych z wewnętrzną równowagą, jak i tych bardziej burzliwych.
Dziecko rozwija się skokowo. Zwłaszcza w pierwszym roku życia tempo jego rozwoju i zmian wtedy zachodzących jest bardzo dynamiczne. Niezwykle szybko może zdobywać nowe umiejętności, często nawet kilka naraz. Zanim to się stanie – wielu rodziców obserwuje pewne charakterystyczne objawy, poprzedzające wystąpienie kolejnego skoku rozwojowego w życiu ich dziecka.
Symptomy skoku rozwojowego:
- problemy z zasypianiem
- pogorszenie nastroju
-ogólne rozdrażnienie
- częstszy, bardziej intensywny płacz
- obniżona aktywność
- pogorszony apetyt
- potrzeba większej uwagi i zainteresowania ze strony rodziców.
Dzieje się tak dlatego, iż maluch odbiera coraz większą ilość bodźców i musi sobie, na swój sposób, umieć z tym poradzić. Często jest to dla niego bardzo trudne, bywa więc tak, że dziecko staje się wtedy niespokojne i bardziej „marudne.” Niekiedy, w takich sytuacjach, rodzicom wydaje się, że ich niemowlak zapomniał niedawno nabyte umiejętności, utracił pewne zdolności, jednak (kiedy dany skok się kończy) wszystko wraca do normy, a dziecko zyskuje nowe, niewystępujące dotychczas umiejętności.
Pamiętajcie, że każde dziecko rozwija się we właściwym sobie tempie. Zatem pojawienie się konkretnego skoku rozwojowego może odbywać się w nieco innym czasie u różnych dzieci. Dlatego też zaprezentowany poniżej „harmonogram 7 kroków” jest tzw. planem umownym, potraktujcie go zatem jako zestaw wskazówek pomocnych w ocenie prawidłowego rozwoju dziecka, a nie sztywne normy rozwojowe.
1 skok – 5 tydzień „WRAŻENIA”
- większa aktywność zaraz po przebudzeniu
- większa wrażliwość na otaczający dziecko świat (lepsza świadomość zapachu, dotyku, dźwięku)
- bardziej uważne i dłuższe patrzenie i słuchanie
- pierwszy lub częstszy niż dotychczas uśmiech
- pierwszy płacz w postaci prawdziwych łez
- lepsze funkcjonowanie układu pokarmowego, lepsze trawienie (rzadziej się dziecku odbija i ulewa)
Wskazówka! Na tym etapie rozwoju dziecka bardzo ważne jest abyśmy zapewnili mu jak najwięcej spokoju i ograniczali zewnętrzne bodźce (zbyt intensywne mogą budzić jego niepokój).
2 skok – 7-9 tydzień „WZORY”
- dziecko wydaje krótkie dźwięki
- podnosi głowę
- kopie nogami, macha rączkami
- zaczyna kontrolować własne rączki - wyciąga je po przedmioty, dotyka zabawek, próbuje złapać, jego ruchy są coraz bardziej precyzyjne
- patrzy na ludzi wokół siebie
- przygląda się ich twarzom
- spogląda na świecące się przedmioty
- pozytywnie reaguje na dźwięki, lubi słuchać piosenek.
Wskazówka! - Na tym etapie bardzo ważne jest zadbanie o ustalony rytm dnia dziecka, wprowadzenie określonych rytuałów (zaczyna ono bowiem dostrzegać powtarzające się schematy, co zdecydowanie sprzyja poczuciu bezpieczeństwa u dziecka, wyciszeniu i uspokojeniu).
3 skok – 11-12 tydzień „NIUANSE”
- dziecko zaczyna dostrzegać szczegóły wokół siebie, wychwytywać różnice (np. w tonie głosu)
- interesują go własne rączki (wkłada je do buzi, przygląda się im z uwagą)
- chwyta przedmiot obiema rączkami
- odkrywa własne dźwięki (krzyk, pisk)
- śledzi ruch osób lub przedmiotów, wodzi wzrokiem za zabawką (lepsza koordynacja ruchów oczu i głowy)
- coraz lepiej trzyma główkę
- wkłada przedmioty do buzi, w ten sposób zmysłowo poznaje otaczający je świat.
4 skok – 14-19 tydzień „WYDARZENIA”
- dziecko zaczyna przewidywać następstwa zdarzeń, rozumieć, że z jednych rzeczy wynikają inne
- próbuje raczkować
- przekręca się z pleców na brzuch (lub odwrotnie)
– lubi ruszać ustami, wystawiać język, gryźć, cmoka ustami gdy jest głodne
– potrafi przełożyć przedmiot z jednej ręki do drugiej
– zrzuca przedmioty na podłogę (świadomie)
– rozumie znaczenie coraz więcej słów
– reaguje na swoje imię
– zaczyna interesować go własne odbicie w lustrze
– wyciąga ręce, komunikując w ten sposób, aby wziąć je na ręce
– zaczyna wydawać nowe dźwięki
– lepiej komunikuje swoje potrzeby, np. odpycha butelkę/pierś gdy się naje
Wskazówka! - W tym okresie warto bawić się z dzieckiem w zabawę „A kuku” - zasłaniać i odkrywać zabawki (lub swoją twarz).
5 skok – 22-26 tydzień „RELACJE”
- dziecko zaczyna dostrzegać i coraz lepiej rozumieć relacje miedzy ludźmi
- chwyta przedmioty za pomocą palca wskazującego i kciuka
- coraz lepiej koordynuje swoje ruchy, zaczyna samo siadać
- uderza dwoma przedmiotami o siebie trzymając je w obu dłoniach
- coraz bardziej interesują go wszelkiego rodzaju błyszczące i szeleszczące przedmioty
- dostrzega wzajemne położenie różnych rzeczy względem siebie
- wyjmuje przedmioty z pudełka, wkłada je tam z powrotem
- przenosi wzrok z jednego obrazka na drugi w książce
- potrafi pomachać rączką na pożegnanie, klaskać
- protestuje, reaguje lękiem gdy mama lub tata wychodzi, zaczyna być nieufne wobec obcych ludzi – lęk separacyjny (obawa przed rozstaniem z rodzicami, zwłaszcza z mamą) bardzo często występuje w tym okresie.
6 skok – 33-37 tydzień „KATEGORIE”
- dziecko pokazuje i rozpoznaje kształty
- zauważa wspólne cechy różnych przedmiotów
- chętnie prezentuje swoje poczucie humoru, robi „miny” do własnego odbicia w lustrze, pokazuje, że uważa, iż coś jest zabawne
- może być zazdrosne o mamę lub tatę
- coraz częściej samo wykazuje inicjatywę podczas zabawy.
Wskazówka! - W tym okresie warto prezentować dziecku różnego rodzaju książeczki obrazkowe.
7 skok – 41-46 tydzień „SEKWENCJE”
- dziecko wskazuje na różne rzeczy palcem, oczekując nazwania ich
- używa słowa „nie”, gdy nie chce czegoś zrobić
- umie naśladować odgłosy zwierząt, powtarzać niektóre słowa
- potrafi dopasować do siebie przedmioty (np. klocek włożyć do otworu w tym samym kształcie) – lubi zabawę różnego typu sorterami
- próbuje rysować
- lubi bawić się w ukrywanie i znajdowanie przedmiotów
- próbuje stawiać pierwsze kroki, uczy się chodzić pchając np. chodzik lub krzesło
- wspina się, jeśli chce się do czegoś dostać
- schodzi tyłem z kanapy lub schodów
- dzieli się jedzeniem.
Dbając o prawidłowy rozwój swojego dziecka, niezwykle ważne jest, aby nie ponaglać go w zdobywaniu kolejnych umiejętności, aby pozwolić mu samodzielnie osiągnąć gotowość i nauczyć się wszystkiego we własnym tempie.
Ewa Sękowska-Molga (psycholog dzieci i młodzieży) @mama_psycholog_dzieciecy